'Je hebt lef als je mij kiest'
Voor het eerst wordt een
radio-coryfee burgemeester. Vijfheerenlanden viel als een blok voor
Sjors Fröhlich. Hij heeft geen bestuurlijke ervaring, maar als hoofdredacteur weet je echt wel hoe de politiek
werkt.
Door Martijn Delaere
│ 25 oktober 2019
Een leuke vraag voor een pubquiz: in welke provincie ligt Leerdam? Het
eerste foute antwoord van de avond is binnen. Op naar de volgende vraag:
in welke gemeente ligt de glasstad? Tot voor een paar weken geleden zou
geen mens buiten Leerdam en omstreken hebben geweten dat het goede
antwoord Vijfheerenlanden is, 'maar dat zou nu zomaar anders kunnen
zijn', lacht Sjors Fröhlich.
De bekende radio-en televisiemaker werd
begin deze maand voorgedragen als burgemeester van de Útrechtse gemeente
Vijfheerenlanden, en voor het eerst stond de nieuwbakken fusiegemeente
in de schijnwerpers.
De media-aandacht voor zijn overstap van BNR Nieuwsradio naar
Vijfheerenlanden was de eerste dagen na de bekendmaking 'bizar', zegt
Sjors Fröhlich (52). Hij maakte er wel meteen gebruik van om de gemeente
'op de kaart te zetten'. De Tour of de Giro door Vijfheerenlanden,
graag! Het gebied is geknipt voor een proloog. Fröhlich kan het weten:
hij zat van 1998 tot 2005 voor Radio Tour de France achter op
de motor. 'Jan van Zanen is echt wel aan het kijken of ze weer wat met
de Tour of de Giro in Utrecht kunnen doen. Als zo'n ronde door
Vijfheerenlanden komt, dan spring ik voor één keer meteen weer achter op
de motor.'
Fröhlich weet dat de media tuk zijn op dat soort nieuwsbrokken. Zoals
hij niet voor niets twitterde dat het Leerdammer Hofje van Mevrouw van
Aarden een 'prachtige plek voor Prinsjesdag' zou zijn tijdens de
verbouwing van het Binnenhof. De burgemeesterspodcast die hij overweegt
te maken, wordt ook vast een must. De Vijfheerenlandenaren waren net zo
verrast als de media. 'We keken op toen we tussen de brieven de
sollicitatie van Fröhlich voorbij zagen komen', zei de voorzitter van de
vertrouwenscommissie Joop van Montfoort (PvdA). Maar: 'Niemand was
gemotiveerder om burgemeester te worden dan mijnheer Fröhlich.
'Commissaris van de koning Hans Oosters was ook verrast, weet Fröhlich.
'Wat krijgen we nou? Mijn bekendheid heeft vast niet de doorslag gegeven
in de gesprekken met de vertrouwenscommissie, maar misschien wel dat ik
in Vijfheerenlanden woon en weet wat er speelt.Ik ken de
gemeente op mijn duimpje. Ik heb mijn jeugd doorgebracht in Meerkerk en
ik woon alweer bijna twintig jaar in Schoonre woerd. Ik ken de
fusiegevoelens.'
Heel gedoe
De
partijloze Fröhlich wordt de eerste kroonbenoemde burgemeester van
Vijfheerenlanden. Het was nog een heel gedoe, de samenvoeging van Vianen
(Utrecht), Leerdam en Zederik (Zuid- Holland). Bij welke provincie
moest Vijfheerenlanden met zijn 55.000 inwoners horen? Zuid-Holland en
Utrecht kwamen er natuurlijk niet uit, want wie geeft nu een gemeente
weg aan een andere provincie?Oud-commissaris van de koningin
in Overijssel Geert Jansen adviseerde in 2017 om Vijfheerenlanden
Utrechts te maken. Den Haag nam dat advies over en op 1 januari van dit
jaar ging de gemeente van start. Sjors Fröhlich woont er aan de
Schoonrewoerdse Diefdijk. De vijf he(e)ren van Arkel, Ter Leede,
Hagestein, Everdingen en Vianen legden in 1284 diezelfde Diefdijk aan
tegen de wateroverlast uit de Gelderse Betuwe.
Dat zijn 1.600
zielen tellende dorp van Zuid-Holland naar Utrecht verhuisde, vindt
burgemeester in spe Fröhlich begrijpelijk. 'Hoewel veel mensen het
onbegrijpelijk vonden dat hun gemeente van provincie veranderde. Hoezo
moeten wij bij Vianen?, vond men in Leerdam en Zederik. In Meerkerk is
de blik op Gorinchem gericht. Als je met Vianen samengaat, dan kijk je
echt de andere kant op. Mensen hadden het gevoel dat alles over hun
hoofd was beslist. Daar zat en zit nog een beetje de pijn. Ik ben er
inmiddels zelf van overtuigd dat het een goede stap was om voor Utrecht
te kiezen. De lijnen zijn er korter dan in Zuid-Holland.
Vijfheerenlanden is qua oppervlakte zeker in Utrecht een grote gemeente.
Ik ben ervan overtuigd dat we in Utrecht ons partijtje kunnen
meeblazen. Zuid-Holland heeft zijn handen vol aan Rotterdam, Den Haag,
Leiden, Delft. En dan ligt er in het uiterste puntje ook nog een groen
gebied.
'Sjors Fröhlichs fascinatie voor de 'paradijsvogels
van het openbaar bestuur' is niet van vandaag of gisteren. Zo'n twintig
jaar geleden maakte hij op vrijdagmiddag op Radio 1 voor de NCRV een
programma met daarin het burgemeesterspanel. Fröhlich: 'Een half uur met
drie burgemeesters praten over lokale en landelijke zaken. Dat deed ik
omdat burgemeesters over het algemeen pientere en grappige mensen zijn.'
Één kans
Toen
hij zich realiseerde dat de post in zijn eigen Vijfheerenlanden zou
vrijkomen, wist hij dat hij maar één kans had. Nu of nooit, en nergens
anders. Sjors Fröhlich: 'Ik moet wel zeggen dat de kabinetschef van de
commissaris in Utrecht mij adviseerde om te onderzoeken of ik het vak
van burgemeester ook zónder Vijfheerenlanden leuk vond.' Om daarachter
te komen, nam hij een uitgebreid kijkje in de keuken bij de bevriende
burgemeesters van Woerden, Alphen aan den Rijn, Amersfoort en
Zaltbommel. Fröhlich: 'Ik vertelde ze eerlijk dat ik wilde onderzoeken
of het burgemeestersvak iets voor mij was. Bij alle overleggen en
raadsvergaderingen die ik bijwoonde, zei ik twee dingen: ik ben
hoofdredacteur van een landelijke nieuwsorganisatie. Ik vind het
belangrijk dat wij weten wat er gebeurt in het lokaal openbaar bestuur.
En: ik vind het vak heel erg interessant. Spreek vrijuit, ik publiceer
niets. Niemand deed moeilijk.'Op stage in Woerden, Alphen aan
den Rijn, Amersfoort en Zaltbommel realiseerde Fröhlich zich nog maar
eens dat het burgemeesterschap is wat je ervan maakt. Fröhlich: 'Bij
heel veel beroepen, ook bij dat van hoofdredacteur, word je geacht
vastomlijnde dingen te doen. Het is toch een soort mal waarin je wordt
gedrukt. Het bevalt mij enorm dat er geen vastomlijnde
functieomschrijving voor een burgemeester is. Het mooie van het
burgemeestersvak is dat je in verschillende rollen moet stappen en heel
snel van rol moet kunnen wisselen. Je zit bij een diamanten bruidspaar
en een kwartier later word je gebeld: er moet een crisisteam worden
geformeerd. Jouw persoonlijkheid bepaalt daarbij wat voor burgemeester
jíj bent. Dat is heel bijzonder. Je kunt je vak maken met jouw
persoonlijkheid – met jouw karakter.' Vijfheerenlanden heeft zes
wethouders. Zes! Wat blijft er dan nog over voor de burgemeester? Of is
hij juist daarom uit de bus gekomen: onervaren, dus de wethouders kunnen
de baas blijven ...Sjors Fröhlich: 'Ik heb niet de indruk
dat er een college zit dat denkt: we rammen even door met die onervaren
burgemeester. Vijfheerenlanden is een fusiegemeente en er is voor een
brede coalitie van vijf partijen gekozen. Ik heb gemerkt dat dat heel
goed is. In het college en in de raad wordt collegiaal gewerkt. Men is
fair en denkt aan het belang van de gemeente. Groen- Links stemt niet
tegen een collegevoorstel omdat het van het college is. Vorige week zei
het raadslid van GroenLinks: dit voorstel van het college steunen wij
omdat het een goed voorstel is. De raad van Vijfheerenlanden heeft lef.
Je kiest niet voor mij als je geen lef hebt.'
Rookie
Een
insider vertelt dat het geweeklaag over Fröhlichs voordracht binnen de
beroepsgroep overigens niet van de lucht is. Hoe kunnen ze nou zo'n
mijnheer zonder enige bestuurlijke ervaring burgemeester maken? 'Een rookie.
Daar kan ik mij iets bij voorstellen', reageert Fröhlich. 'Ik moet wel
zeggen dat ik ben geraakt door de enorme hoeveelheid enthousiaste
reacties van burgemeesters uit het hele land. Maar ik realiseer mij heel
goed dat ik geen bestuurlijke ervaring heb. Onder de 23 sollicitanten
zaten zes burgemeesters. Tegen de mensen die het ongehoord vinden dat ik
burgemeester ben geworden en niet een van hen, wil ik zeggen dat ik
echt geen nitwit ben. Als hoofdredacteur en journalist weet je echt wel
hoe de politiek werkt. Ik heb burgemeesters crisis- en
calamiteitenoefeningen gegeven.'Wat de burgemeesters van hem
leerden? 'Houd niets achter en draai nergens omheen. Gooi alles in één
keer naar buiten. De sleutel tot het oplossen van een crisis is
communicatie. Juist op dat gebied ben ik géén rookie.' Omdat
hij als hoofdredacteur van BNR aan het hoofd heeft gestaan van een
vliegensvlugge nieuwsorganisatie, zal de overgang naar een ambtelijke
organisatie wennen zijn. Voor de ambtenaren trouwens ook. 'Daar bereid
ik mij op voor hoor. Ik heb er ook met de commissaris over gesproken. De
processen zijn de processen, laat dat zo, zei hij. Ik zal af en toe op
mijn handen moeten zitten', reageert Fröhlich.Makkelijk wordt dat niet. 'Ik ben wel erg van hands on. Als ik zie dat iets beter of slimmer kan, dan wil ik dat gelijk doen. Dat had ik ook toen ik begon bij BNR Nieuwsradio.
Dan hoorde ik dingen, en dan dacht ik: dat zou ik net even anders doen.
Ik belde of ik liep ik naar beneden. De hele redactie was dan ontzet.
Terwijl het gewoon de mening was van een radiomaker. Ik heb best lang
moeten werken om duidelijk te maken dat mensen niet alles uit hun handen
moesten laten vallen omdat Sjors er anders over dacht. Het is één van
de meningen waarover we het moeten hebben. Dat is straks in
Vijfheerenlanden hopelijk ook zo.'
Groeiproces
Vanaf
14 november zal Vijfheerenlanden het aan den lijve ondervinden. Sjors
Fröhlich wordt op die dag geïnstalleerd in de raadszaal in Meerkerk.
Daar is ook een gemeentehuis. Er zijn er nog twee: in Leerdam en in
Vianen. Wil je efficiënter werken, blijf je zitten met drie
gemeentehuizen. Fröhlich: 'Ik kom niet op de vijftiende binnen met het
bericht dat we het helemaal anders gaan doen. Stel ik zeg: ik ga alleen
in Vianen zitten, of alleen in Leerdam. Dat zou niet zo verstandig zijn.
Je moet dat heel serieus nemen, want het gaat om het
groeiproces waarin je met de nieuwe gemeente zit. Dat duurt nog wel twee
jaar. Geef elkaar de tijd. Op den duur moet je natuurlijk een keuze
maken, iedereen begrijpt dat het niet handig is om alles op drie plekken
te hebben. Misschien is het een idee om midden in de gemeente een
gemeentehuis te bouwen. Een plek waar je graag naartoe gaat. Waar je
elkaar ontmoet, wat leest, koffie drinkt, een broodje eet. Dat is het
prachtige van deze gemeente: er valt wat op te bouwen.'
CV
Sjors Fröhlich (Enkhuizen, 1967) studeerde
aan de school voor journalistiek in Utrecht. Hij maakte de studie niet
af, omdat hij het te druk had als radiopresentator. Fröhlich begon in
1982 bij de NCRV met het jongerenradioprogramma Tussenuur. Hij
ontwikkelde en presenteerde programma's als The Magic Friends, Stand.nl
en Cappuccino. Hij ontving verschillende prijzen voor zijn radiowerk.
Ook op televisie was Fröhlich te zien, onder meer met de politieke
talkshow Het Reces. Fröhlich bleef tot 2013 televisie en radio maken. In
februari van dat jaar werd hij hoofdredacteur van BNR Nieuws radio.
Fröhlich werd op 9 oktober voorgedragen als de eerste kroonbenoemde
burgemeester van de Utrechtse gemeente Vijfheerenlanden. Hij wordt op 14
november geïnstalleerd. Sjors Fröhlich is partijloos.
Bron: https://www.binnenlandsbestuur.nl/bestuur-en-organisatie/je-hebt-lef-als-je-mij-kiest